Месеци наназад низ Македонија читавме пароли: „Време е“ и „Избери дела“. Затоа решивме дека е време да избереме патување и летнавме за Јужна Америка, во Аргентина, Уругвај и Чиле.
Танго во Буенос Аирес
Во темнината на клубот светеа само бината и очите на посетителите. И понекој сребрен топук на сандалите по подиумот. Убавата русокоса, во свои четириесетти, чија коса и паѓаше врз очите, се потпираше на партнерот само со ч елото и со раката. Очите и беа затворени и задоволно се смешкаше, додека партнерот, постар господин со бела коса, без никаков напор ја вртеше по подиумот, при што нозете им се вплеткуваа и расплеткуваа на страсните звуци на тангото. Тој одвреме-навреме ќе погледнеше наоколу, и пак ќе ги затвореше очите, водејќи ја вешто по преполниот подиум. На крај од песната, ги отвори очите, му се заблагодари на партнерот и си отиде на својата маса. А, под масата на тие што играа имаше торби од кои ги вадеа чевлите за танго. Ќе ги облечеа чевлите и, како да навлекуваа маска, се претвараа во страсни танго играчи. Некои играа со ситни чекори и едноставни движења, а други со жестока театралност. Откако ќе ги слечеа танго чевлите, ги ставаа во торбата под масата и се враќаа во досадното секојдневие. До следната милонга забава.
Вечерта сите уживавме во музиката на групата El Afronte која претходниот ден ја слушавме на уличен концерт во населбата Сан Телмо. 4 армоники, контрабас, виола, 2 виолини и пијано. И еден експресивен вокал. Неверојатен концерт среде улица, среде илјадници минувачи, покрај тезгите со сувенири. Концертот толку ни се допадна што утредента навечер отидовме да ги слушаме во милонга клубот на улица Перу 521. На првите тактови на секоја нивна песна, сите веднаш реагираа. Едни стануваа да играат, а другите прекинуваа со муабетот и го фиксираа погледот кон бината. Најдобрата милонга забава во Буенос Аирес.
А, Буенос Аирес е и огромен и убав и валкан и бучен и раскопан. 13 милиони жители. Град на контрасти. Наспроти хотелот „ Four Seasons “ е населбата „Мизерија“ со мали доградби од цигли на доселениците од цела Јужна Америка. Тенки и вити висококатници, ниски и убави барокни згради, стари стотина години.
Секое утро бевме наведнати над мапата на градот како генерали спремни за напад. „Денес одиме лево“, предлагаа едни. „Не. Да одиме десно, па право“, велеа други. А, снаоѓањето низ Буенос Аирес е лесно. Улиците се прави и со еднонасочен сообраќај, има огромни авении (Авенијата 9 de Julio Mayo е широка 144 м.), има 65 метри висок Обелиск на кого е врежано името „ La Bandera Nacional “, и, висококатница на која е насликана огромна фигура на Евита Перон. Тие три обележја ни беа знаци за снаоѓање низ градот. Со водичи или сами со денови шетавме низ Буенос Аирес. Водичот со рамномерен глас објаснуваше детали за знаменитостите покрај кои поминувавме. „ Десно се наоѓа највисоката земјена точка во Буенос Аирес, паркот Лазема, на 28 метри над морето “. „ Што? Стоооп !!“, скочив. На „врвот“ се качивме дури трипати.
Бевме и во шарената, со сиромашни куќички, населба, Ла Бока, бевме на фудбалскиор стадион на клубот La Boca, пловевме по реката Парана, купувавме сувенири во Сан Телмо, ги посетивме гробиштата на кои е закопана Ева Перон, пиевме Мате чај, и јадевме бифтеци и морска храна. Ако некаде некој лојален вегетаријанец може да се претвори во религиозен месојадец, тоа е Јужна Америка, во Аргентина и Уругвај. Говедското месо го имаше на сите страни. Мирно пасеше по ливадите, тажно висеше на излозите во месарниците, сјајно изгледаше во чиниите. Месото беше сервирано со зачинот Chimichurri (микс на локални зачини, лук и маслиново масло) и со гигантско количество на компири или салата, но до нив најчесто не стигавме.
Танго во БА
Танго во БА
El Afronte Orquesta Tipica
Авенија De Mayo
La Bandera Nacional
Glitz …
и Мизерија
Танго на секој... ... чекор
Уличен концерт
Марадона
Метален цвет кој се отвора секое утро
Омилено место за „ждригање“ во Буенос Аирес
Со моите сопатници во Франкфурт и ...
... во La Boca
Водопадите Iguazu
„ Симнувајте се од автобусот “, викна на шпански жандармот, стегнат во маслинеста облека и жолт флуоресцентен елек, со капа навлечена над очите.
„ Ама, ние брзаме за Буенос Аирес, ќе задоцниме на бродот за Уругвај “, викнаа неколкумина од нашата група на англиски. Тој, незаинтересиран, а можеби и не разбра, само ја испружи раката упатувајќи не кон белата масичка, поставена крај автопатот. „ Секој да си ги земе своите ранци и торби “, сликовито ни покажуваше со рацете. Двајца жандарми почнаа полека да ги навлекуваат гумените ракавици и ни мафнаа да им се приближиме. „ Што ќе ни прават овие? “, си помисливме редејќи се во две колони, само машки и само женски. И додека по автопатот поминуваа возила чии патници љуботипно не загледуваа, жандармите од ранците темелно ги претресуваа нашите торби вадејќи ја облеката, сендвичите и сувенирите купени на водопадите Iguazu.
А, водопадите се вистинско чудо. Таква природна сила досега немам видено. Мирната, широка и матна река Iguazu , која тече низ тропската шума полна со птици, комарци и мајмуни, одеднаш пропаѓа во 80 метри длабока дупка, во „Ѓаволското грло ( Garganta del Diablo)“. Од Грлото во кое пропаѓаат стотина водопа д и , се слуша силен грмеж и из ле гува густа водена пареа висока 100 -тина метр и. Огромни количества вода, до пред падот матна, одеднаш се претвора во снежно бела пареа која не прска во лицата. Некаде во далечина, низ белата пареа, се наѕираше и видиковецот на бразилската страна. И од таму веројатно има убав поглед кон водопадите, но ние немавме бразилска виза.
А, на металната платформа изградена над водопадите, воодушевените луѓе , стискајќи се до оградата , не знаеја што побрзо да направат. Дали да сликаат, дали да гледаат надолу во Грлото, дали да внимаваат каде стапнуваат.
Како таа сила со текот на годините не направила промена во рељефот, не ми е јасно, но водопадите можеби навистина настанале како во легендата. Огромната змија боа се налутила кога не ја добила жртвата, младата жена, и жестоко се извила, удирајќи во базалтните карпи формирајќи го длабокото Ѓаволско грло.
Аргентинците направиле метални платформи и патеки до сите водопади, а има и моќни глисери кои ги носат посетителите и под водопадите на вистинско капење до гола кожа. Не можев да го пропуштам тоа задоволство. На брегот ставивме појаси за спасување и триесетина луѓе влеговме во глисерот. Прво не приближија до едните водопади и не оддалечија, па не однесоа до другите водопади. Си играа со нас како со мали деца. На крај не пикнаа под завесите од вода. Милиони капки ни го прекрија телото и не можевме очи да отвориме. Како да бевме под џиновски туш. Не ми помогна ни Goretex јакната оти водата влегува од сите страни. А, кога се сушев, околумене се вртеа досадните и постојано гладни Coati, од семејството ракуни, кои мора се да мириснат и да пробаат.
Од Буенос Аирес до Националниот парк Iguazu , на крајниот североисток на Аргентина, на тромеѓето меѓу Аргентина, Бразил и Парагвај, стигнавме со двоспратни автобуси со седишта како лежаи (1.314 км во еден правец, и повратна карта за околу 5.000 денари). Посетата на водопадите вреди секој денар и секој поминат километар со автобусот.
А, да. Кога сме веќе кај нашиот автобус. Жандармите ги проверија сите ранци и кај тројца (не од нашата група), најдоа дрога. Нив ги приведоа на сослушување, а ние продолживме кон Буенос Аирес и потоа кон Уругвај.
Комфорни двоспратни автобуси кон водопадите
Над водопадите
Garganta del Diablo
Водопадите Iguazu
Со глисери околу и под водопадите
Coati
Претрес
Фатени
Ориентална Република Уругвај
„ Хорданова, Весна и Горан, немаат добиено визи, но ... ќе добијат “, ни кажа на англиски конзулката во уругвајската амбасада во Буенос Аирес и влезе во канцеларијата. “ Хорданова? Која е Хорданова? “, се чудевме. Кога почнаа да ги читаат другите имиња (Маха, Бохан, Андреха, Анастасиха, ...) ни стана јасно дека тоа сме ние, само што буквата „Ј“ на шпански ја читаа „Х“. Хорданова е нашата Соња Јордановска, а Маха е Маја.
Нашата уругвајска авантура почна месеци наназад, уште во Македонија. Вработените во уругвајските амбасади во Анкара, Атина, Виена и Букурешт не препраќааа меѓусебе, незнаејќи да ни кажат кој е одговорен за издавање на визи. И на крај, извадивме визи во уругвајската амбасада во Буенос Аирес (ни залепија по еден лист во пасошите со слика и наши податоци). Радосни дека добивме виза веднаш извадивме повратни карти за брод и автобус до Монтевидео (Уругвај е на еден час со брод од Буенос Аирес, преку реката Плата).
Немавме многу податоци за земјата, и затоа ни беше предизвик да ја посетиме. Не заинтригира со името Ориентална Република Уругвај. Водичот низ едноиполмилионскиот Монтевидео ни кажа дека името Ориентална не значи Арапска, туку Источна. Во 1828 година жителите на источниот дел на Вицекралството Ла Плата со главен град Буенос Аирес почнале борба за слобода и така настанал Уругвај. Денес Уругвај го викаат „Швајцарија на Јужна Америка“. Има 3,5 милиони жители и невработеност од околу 6%, развиено земјоделие, туризам, ИТ индустрија.
Уругвај беше вистинско, пријатно изненадување за нашата група. Мислевме дека ќе престојуваме во сиромашна земја и ќе се храниме со овошје од дрво, но, влеговме во земја со широки автопатишта, со удобни автобуси и современи возила, со бескрајни полиња соја и лозја. Престојувавме во главниот град Монтевидео, милионски град со нова концертна сала на 4 спрата во која гледавме гостување на бродвејски мјузикл „ Forever Tango “, со богати шопинг центри, и со долга променада покрај реката Плата наречена La Rambla по која многумина пешачеа и спортуваа. Во стариот дел од градот имаше убави барокни згради, Опера, уредени паркови, пазар со многу ресторани и продавници, и главното обележје на градот, Палатата Санто, која е изградена според „Божествената комедија“ на Данте Алигиери. Пеколот е на најдолните спратови, а Рајот е најгоре. Чистилиштето е на спратовите помеѓу.
Низ приморските градови на Уругвај шетавме со водич, која зборуваше на „свој“ англиски јазик. „ Аржентајн ис акрос де рајвер (Аргентина е преку реката)“, викаше силно во микрофонот. „ Де вотер ис мисинг андер де бриж (Водата се меша под мостот)“, ни објаснуваше за мешањето на речната и океанската вода под брановидниот мост во Пунта дел Есте.
„ Њу мен ис боринг “, викаше покажувајќи со раката кон плажата. „ Њу мен ис боринг? Новиот човек е досаден? Што збори женава? “, се прашувавме. Кога видовме што ни покажува водичката, ни стана јасно.
Показалецот беше повисок од мене. И палецот, и малиот и домалиот прст. Џиновски прсти на рака излегуваа од ситниот песок и како да бараа помош од луѓето. Но, наместо да помогнат, луѓето ги загрнуваа, им се качуваа и се сликаа со прстите. И така, уште од 1982 година, кога е направена огромната скулптура „Раката на давеникот“ (некои ја викаат и „Новиот човек“) од чилеанскиот уметник Mario Irarrazabal. Скулптурата е вистинска атракција на песочната плажа во Пунта дел Есте, градот со песочни плажи, убави куќи и високи хотели, градот на граница меѓу устието на реката Плата и Атланскиот Океан. Од една страна на 'ртот има плажи на матната река Плата, а од другата страна има плажи на синиот Атлански Океан. Ги соблеков патиките и полека зачекорив по ситниот песок, газејќи меѓу штотуку исфрлените школки од водата. „ По ваква плажа би можел да пешачам со часови “, си мислев. Плажата како да немаше крај, со високи згради од едната и разбрануваната вода од другата страна.
„ Ју маст ту пеј тоталитари (Мора да платите се)“ – ни рече на крај водичката. Да, навистина вредеше што плативме „тоталитари“ 45 американски долари за уругвајската виза.
Монтевидео
Зградата на уругвајскиот Телеком
Месо, месо
Casa Pueblo
Брановидниот мост Maldonado
Пунта дел Есте - на Атланскиот Океан
Пунта дел Есте - Раката на давеникот
Doce Trece во Сантијаго
„ Вие петмина сте сместени во собата Досе Тресе “, рече рецепционерката давајќи им го клучот. „ Досе тресе? “ се насмеавме гласно. „ Кој и што ќе се тресе на 12 спрат во Чиле? “, се шегувавме. На клучот пишуваше 1213 (на шпански „ Doce ( досе)“ е 12, а „ Trece ( тресе)“ е 13). Се сместивме во хотелот и веднаш излеговме да прошетаме. А, надвор, мноштво возила по авениите, реки луѓе во убави одела и вратоврски, богати продавници, полиција на коњи, стари барокни згради и нови висококатници, свежо манго, папаја и јагоди на уличните тезги, ... Седум милионскиот Сантијаго во центарот личи на Менхетн, со седумдесеткатница Gran Torre Santiago , со бројни банки и нови јапонски и американски возила. И она што мене лично ми се допадна, високи планини на дофат на раката. Додека моите сопатници шетаа низ Сантијаго, јас еден ден бев на Андите.
На 40-тина километри од Сантиаго, на 2.440 м., се наоѓа селото Farellones кое висеше на работ од платото како орлово гнездо. Беше вистинска зелена оаза во пустата околина; зелени дрва и убави шарени куќи опкружени со безводна и бездрвна околина. Нагоре, кон ски центарот Valle Nevado, тргнав сам. Прво покрај патот, а кога на 2.600 м. почнаа серпентините, се искачував низ клисурата, каменита од левата, и поблага од десната страна. Земјата беше кревка и растресита и непогодна за искачување. Единствени живи организми над 3.000 метри беа само зелениот мов, неколку планинари и кондорите. Среќа носев сочно грозје, јаболка и вода, а и денот беше облачен, инаку ќе изгорев од жед искачувајќи се по безводната планина. Ски центарот Valle Nevado почнуваше од 2.900 метри, а највисоките ски стази беа на 3.670 метри. Воопшто немаше снег на терените, а седиштата на жичарниците морничаво се нишаа на ветрот. Над 3.000 метри, почна да ме боли главата, после толку денови шетање на нулта надморска височина. Еден планинар од Бразил ме сликаше на 3.400 м. со високиот и снежен врв El Plomo (5.430 м . ) во позадина.
Кога после неколку часа се вратив во бучното Сантијаго, главните улици беа затворени. Моите сопатници од Македонија ненадејно присуствувале на демонстрации и дишеле солзавец, бегајќи пред лутите студенти. А, јас се искачував над 3.000 м. и ме надлетуваа кондори. Два.
Во Сантијаго се видовме со нашите Сашка, Мерима и Горан, кои петнаесетина години живеат и работат во Чиле. Комшиите на Сашка со години ќе паметат кога дваесетина души предизвикаа музичко-играчки земјотрес во нивната мирна населба.
Панорама на Сантијаго
Парламент
Во Сантијаго
Свежо тропско овошје
Македонска салата
Македонско Оро
Анди на 1.400 м.
Анди на 3.400 м.
Анди на 8.000 м.
На Тихиот Океан
Во Валпараисо ја јадев најубавата емпанада во мојот живот.
Кога од Сантијаго тргнавме кон Виња дел Мар и Валпараисо на Тихиот Океан очекувавме мали гратчиња, оддалечени едни од други, а влетавме во голем, скоро милионски мегалополис од повеќе споени градови, со стари барокни згради и висококатници, шарени населби по околните ридови, со бучни бродови во пристаништето и забрзани работни луѓе. По ридовите блескаа шарените куќи до кои се стига или по стотици скали или со „Феникулари“, стари, дрвени вагони кои крцкаа додека старата сајла ги креваше и спушташе по ридот. Унеско ги ставил вагоните во Валпараисо на листата на 100 најзагрозени историски богатства во светот.
Излеговме од стариот „Феникулар“ и тргнавме нагоре, по стрмните улички меѓу шарените куќи. Додека долу во градот околу пладне вриеше како во кошница, горе беше мирно и тивко, без многу луѓе по улиците. Случајно, во приземјето на една виолетова куќа, ја видов продавницата за тестенини „Panaderia“. Влегов и тивко заѕвони ѕвончето над вратата. „ Buenos Dias, senor “, ме поздрави продавачката. „ Buenos Dias “, знаев само толку да вратам. Ме остави да разгледам додека ги послужуваше другите муштерии. Погледот ми се залепи за емпанадите во ладилникот. Емпанади со месо, емпанади со спанаќ и сирење, емпанади со некаков сос, не разбрав од што, и слатки емпанади. „ Таа “, и покажав со прст. Големата и златна емпанада. „ Да ја затоплам? “, ме праша, покажувајќи ми кон рерната. „ Си “, и вратив. Таа пеејќи ја зеде емпанадата и ја стави во рерната. Додека чекав да се затопли емпанадата, го свртев погледот кон кујната каде што стомачестиот пекар подготвуваше нови емпанади. Задоволно се смешкаше додека ги ставаше во фурната.
Уште ја немав пробано едната, а веќе порачав уште една емпанада, голема и златна. Во ладилникот здогледав и триаголна емпанада со спанаќ и сирење. „ И таа “ и покажав на продавачката. Ги платив 350 денари, ми ги стопли сите три, ми ги спакува во хартиена кеса и излегов надвор. „ Adio “, ме испрати продавачката. „ Muchas Gracias “ и вратив. Продолжив нагоре по уличките. Но, мирисот на топлите емпанади не ме оставаше намира. Извадив една, и гледам од поткршениот крај излегува пареа. Ја загризав, држејќи ја со двете раце. Беше лесна и крцкава, исполнета со делчиња зачинето месо, кромид, исечкано тврдо кувано јајце, маслинки и зрна сушено грозје. И пикантен сос кој ги спојува во вкусно лудило. Не ми пречеше што ги испоцедив панталоните, и продолжив да јадам. „ Додека сум близу Панадериата да ја пробам и таа со спанаќ “, си реков. Мислам дека ќе експлодираше кога ја загризав. Вкусна, течна мешавина од спанаќ и сирење обвиткани со тенка кора од тесто. Се вратив кон продавницата (Panaderia, улица Almte Montt број 738) и седнав наспроти неа. Беше тивко, и се слушаше само музиката од подолу паркираниот камион за продажба на овошје. Поминуваа само ученици кои забрзано одеа на училиште. Во продавницата влегуваа гладни и намуртени луѓе кои после неколку минути излегуваа насмеани со хартиени кеси во рацете.
Унеско би требало да ги заштити овие емпанади како светско богатство.
Empanada con Carne
Panaderia во Валпараисо
Валпараисо
Нагоре или со Феникулари, ...
... или по скали
Валпараисо
Виња дел Мар
Виња дел Мар – скулптура Moai од Rapa Nui (Велигденски острови)
За крај
Најважно за почеток на нашата авантура беше евтината повратна авио карта (Софија – Буенос Аирес – Софија, за 640 Евра со Lufthansa) . Потоа само додававме: водопади, Монтевидео, Чиле, хотели или апартмани, авиони, автобуси и бродови, .... и луѓе.
Според статистиката , за да ги видиме убавините во овие три земји (Аргентина, Уругвај и Чиле), ние, 21 човек, во две групи: летавме со 18 различни авиони, слетавме на 8 аеродроми, се возевме со 14 меѓуградски автобуси, со 3 метроа и феникулари, со два велосипеда и со два брода, јававме два коња, се возевме со едно електрично возило и со безброј такси возила и градски автобуси.
Сите три држави имаат валута со исто име ПЕЗО, а со различна вредност. Во Аргентина поради инфлацијата има и црн курс. Во март/април 2013, 10 аргентински Пезоси чинат 70-тина денари, 10 уругвајски Пезоси чинат околу 25 денари, а 1000 чилеански Пезоси чинат 100 денари. И сето тоа ни се измеша бидејќи во Буенос Аирес се враќавме двапати.
Има храна за секој вкус. Најскапо беше во Уругвај, а најевтино во Аргентина.
Накратко, Аргентина е за забава, Уругвај за мирен одмор, а Чиле за работа.Кога следниот пат ќе одиме на тој континент ќе искачиме повеќе врвови.
Напишал: Горан Николоски
Слики: Горан Николоски, Весна Павлова, Ирена Настева, Владо Колиштркоски, Љубен Дудески
